კრიზისი რუსულ-აფხაზურ ურთიერთობებში

რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსის მოადგილის დიმიტრი კოზაკისა და ასლან ბჟანიას ოქმის ნამდვილობა, რომლის მიხედვით, “აპარტამენტების კანონის” მოწინააღმდეგე დეპუტატებს რუსეთის მოქალაქეობა უნდა ჩამოერთვათ, ჯერ ოფიციალურად არავის დაუდასტურებია. თუმცა, აფხაზეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის სერგეი შამბას განცხადებით, მისი არსებითი შინაარსი რეალობას შეესაბამება.

ეს რეალობა მიუთითებს რუსეთ-აფხაზურ ურთიერთობებში სერიოზულ კრიზისზე. „ჩეგემსკაია პრავდას“ რედაქტორი ინალ ხაშიგი ყოფილ პარლამენტის წევრთან ლეონიდ ჩამაგუასთან განიხილავს, თუ როგორ აღმოჩნდა აფხაზურ-რუსული ურთიერთობები ამ კრიზისში, ვინ არის დამნაშავე და რა შეიძლება შეიცვალოს.

ინტერვიუს სრული ტექსტი:

ინალ ხაშიგი:  გამარჯობა, თქვენ უყურებთ  “ჩეგემსკაია პრავდას”. დღეს,  ვისაუბრებთ მიმდინარე მოვლენებზე, კონკრეტულად, რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელის მოადგილის,  დმიტრი კოზაკითან შეხვედრის პროტოკოლზე, რომელშიც ჩვენი პრეზიდენტი  ასლან ბჟანია მონაწილეობდა. ამან დიდი ხმაური გამოიწვია.

გრანდიოზული სკანდალია. რამდენიმე დღე მიმდინარეობდა განხილვები, ნამდვილი  იყო  ეს პროტოკოლი თუ ყალბი.  გადაცემა იწერება 3 სექტემბერს და, ზუსტად  ერთი საათის წინ, საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი შამბამ დაადასტურა, რომ, სულ მცირე, ამ პროტოკოლის შინაარსობრივი ნაწილი ყალბი  არ არის. ეს არის რეალობა.

დღეს განვიხილავთ ამ პროტოკოლს, რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობებში არსებულ კრიზისს და არსებული სიტუაციიდან გამოსვლის გზებს. ჩვენი სტუმარია ლეონიდ შამაგუა. ლეონიდ, შუადღე მშვიდობისა. დავიწყებ უახლესით. ჩვენ გვაინტერესებდა: ყალბია თუ არა? ახლა, როგორც ჩანს, დავრწმუნდით, რომ ეს დოკუმენტი, ყოველ შემთხვევაში მისი შინაარსი, რეალობაა. 1 სექტემბრიდან ოქმში აღნიშნული სოციალური გადასახადები შეჩერდა.

დღეს განვიხილავთ ამ პროტოკოლს, რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობებში არსებულ კრიზისს და არსებული სიტუაციიდან გამოსვლის გზებს. ჩვენი სტუმარია ლეონიდ შამაგუა. ლეონიდ, შუადღე მშვიდობისა. დავიწყებ ყველაზე ახალი ამბით. ჩვენ გვაინტერესებდა  ყალბია თუ არა დოკუმენტი.  ახლა, როგორც ჩანს, დავრწმუნდით, რომ ეს დოკუმენტი, ყოველ შემთხვევაში მისი შინაარსი, რეალობაა. 1 სექტემბრიდან  სოციალური გადასახადები, რომლებზეც დოკუმენტში იყო საუბარი,  შეჩერდა.

მასწავლებლების ხელფასები, ექიმების, ძალოვანი სტრუქტურების და საჯარო სექტორის სხვა თანამშრომლებისთვის  დანამატები აღარ გაიცემა. ანუ ხელფასები  შემცირებულია. უფრო მეტიც, ჩვენ ვიწყებთ ელექტროენერგიის შეძენას.

შემოდგომა-ზამთრის პერიოდში ელექტროენერგიის პრობლემა უკვე გვაქვს და ახლა რუსეთიდან ამ ნაკადს კომერციულ ფასად მივიღებთ. ადრე  მას სხვა  პირობებით ვიღებდით, ახლა კი ყველაფერი ფასთა ჩამონათვალის მიხედვითაა. ამ ეკონომიკური კომპონენტით მინდა დავიწყო. პროტოკოლის დანარჩენ ნაწილს მოგვიანებით შევეხებით, ის ძალიან მრავალშრიანია. მაგრამ ახლა მე მაინტერესებს კითხვის ეკონომიკური მხარე: რამდენად მნიშვნელოვანია ეს?

რატომ არის ოლიგარქიული კაპიტალიზმი საზიანო აფხაზეთისთვის? ასტამურ ტანია და ინალ ხაშიგი

ლეონიდ ჩამაგუა: ჯერ ერთი, დავიწყოთ იქიდან, რომ ჩვენ გვაქვს რამდენიმე წლის წინ ხელმოწერილი დოკუმენტი, რომლითაც  ავიღეთ ვალდებულება, რომ  2025 წლის დასაწყისისთვის ეს ე.წ  დანამატები  ჩვენი  სახელმწიფო მოხელეებისთვის ჩვენვე გადაგვეხადა.   80-85%   უნდა გადავიხადოთ ჩვენ  და რუსეთის დახმარება 15%-მდე შემცირდეს. ამიტომ, შესაძლოა, ეს ზოგიერთისთვის მოულოდნელი იყო, მაგრამ წინასწარ იყო ცნობილი და შეთანხმებული. მეორე:  რაც შეეხება ელექტროენერგიას. შარშან უკვე ვიყიდეთ კომერციულ ფასად, ამიტომ აქ ახალი არაფერია.

 ჯერ-ჯერობით ჩვენ არ ვიცით ამ დოკუმენტის ყველა დეტალი, ხელისუფლება ისე იქცევა, თითქოს ეს იყოს რეალური დოკუმენტი. გაითვალისწინეთ, რომ არ არსებობს რეალური უარყოფა. განცხადება  პარტია „ამცახარამ“ გააკეთა, თუმცა ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მათ იცოდნენ, რაზე ისაუბრა ასლან ბჟანიამ კაბინეტში კოზაკთან.  მათი განცხადებები არ ეთანხმება სერგეი შამბას ნათქვამს, რომელმაც ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ეს საკითხები დიდი ხნის განმავლობაში განიხილებოდა, მათ შორის პარლამენტის წევრებთანაც. ასე რომ, ახლა ძნელია იმის თქმა,  დოკუმენტი ყალბია თუ არა. ყოველ შემთხვევაში, მე მჯერა, რომ ის რეალურ ფაქტებზეა დაფუძნებული. მთავარია,  ოპოზიცია არ დავადანაშაულოთ ვნებების გაღვივებაში, რადგან დოკუმენტის მიზანი აფხაზური საზოგადოების დაშინება და შანტაჟია.

მიაქციეთ ყურადღება, ყალბი იქნება ეს თუ რეალური დოკუმენტი, მიზანი ერთია – დაშინება. ამ ემოციური გზავნილის მთავარი მიმღებები კი პარლამენტის წევრები არიან. ხელისუფლების, საგარეო საქმეთა მინისტრისა და პრეზიდენტის ადმინისტრაციის რეაქცია ცხადყოფს, რომ ეს არის რეალური საფრთხე და შანტაჟი. თუმცა დოკუმენტში ნახსენები ზოგიერთი რამ ლოგიკურად გამომდინარეობს ჩვენს ქვეყანაში ბოლო წლებში არსებული  ვითარებიდან.  პრობლემები ენერგეტიკაში ოპოზიციას არ შეუქმნია.

ჩვენ გვახსოვს, რაც მოხდა პარლამენტში 2020 და 2021 წლებში, როდესაც ისინი ლაპარაკობდნენ , რომ ჩვენ არ გვაქვს  ეს შესაძლებლობები,დაგვპირდნენ ეკონომიკურ სამოთხეს, მაინინგის  ფერმებს, ბიუჯეტში  დაგვისახეს ნახევარი მილიარდი თუ 600 მილიონი , მაგრამ არაფერი ეს არ  არის. ენერგეტიკა  განადგურებულია. ვინ არიან მომხმარებლები? ვინ არიან დამკვეთები? ეს დოკუმენტები გვეხმარება იმის გაგებაში, თუ სად არის აფხაზური სახელმწიფოს  და  ხალხის ინტერესები.

ინალ ხაშიგი:  ამას მოგვიანებით დავუბრუნდეთ. ჯერჯერობით ეკონომიკური ასპექტით მინდა დავიწყო. სოციალური  გადასახადები მცირდება, ასევე მოგვიწევს  ელექტროენერგიის  საფასურის გადახდა – ეს მნიშვნელოვანი თანხებია.

ამ თანხების შესახებ ოფიციალური მონაცემები ჯერ არ გამოცხადებულა არც ხელისუფლებისგან და არც ოპოზიციისგან, მაგრამ შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ საუბარია 3-4 მილიარდ რუბლზე.

ლეონიდ ჩამაგუა:  ყოველ შემთხვევაში, ეს არის რამდენიმე მილიარდი. გასულ წელს მხოლოდ ელექტროენერგიაში დაახლოებით მილიარდი, უფრო სწორედ, 900 მილიონი რუბლი გადავიხადეთ. წელს ფასი მოიმატებს და სოციალური  გადასახადებით  აღარ იქნება. საუბარია მინიმუმ მილიარდნახევარზე და შეიძლება მეტზეც. ამას დაუმატეთ სოციალური შეღავათების შემცირება – და შედეგად მივიღებთ  3-4 მილიარდ რუბლს.

ახლა რაც შეეხება ხელფასებს. მოდურია იმის თქმა, თითქოს რუსეთი აშანტაჟებს, მაგრამ სინამდვილეში ეს იყო შეთანხმებული გადაწყვეტილება. დიახ, ჩვენ ავიღეთ ვალდებულება, რომ  2025 წლისთვის  ამ  დანამატების  85% გადაიხდიდა  აფხაზური მხარე  და რუსეთის დახმარება უნდა შემცირდეს 15%-მდე. აქედან გამომდინარე, აზრი არ აქვს იმის თქმას, რომ ეს იყო მოულოდნელი და იყო რაიმე სახის დაშინება. ჩვენ ნებაყოფლობით შევთანხმდით ამაზე რამდენიმე წლის წინ.

ინალ ხაშიგი: რატომ ვერ შევასრულეთ ეს ვალდებულებები?  შევთანხმდით, ხელი მოვაწერეთ საბუთებს და უკვე მოგვიწია ხელფასის 85%-ის გადახდა.

ლეონიდ ჩამაგუა: აქ უნდა დავამატოთ, რატომ არ მოხდა ეს,  ბატონო ასლან?  თუ მე, როგორც ლეონიდ ჩამაგუას მეკითხებით,  შემიძლია მხოლოდ ვივარაუდო, რატომ არ მოხდა ეს. რა ვთქვა, ინალ? ვფიქრობ, ამ მიმართულებით უბრალოდ არ ვმუშაობდით.  ჩვენ ავიღეთ ვალდებულებები, იმ იმედით, რომ აფხაზეთში ავაშენებდით ბინებს,  50-100 ათას რუსს დავასახლებთ და მადლიერების ნიშნად ან გადაგვივადებდნენ,  ან გაგვიგრძელებდნენ  რუსეთის ფედერაციიდან თანხების გამოყოფას. ძნელი ასახსნელია, რატომ არ მოხდა ეს. ერთი რამ შემიძლია ვთქვა: პასუხისმგებელ ორგანოებს ასეთი დოკუმენტების გაფორმებამდე უნდა გაეკეთებინა გათვლები.

ჩვენ გვყავს ფინანსთა სამინისტრო, ეკონომიკის სამინისტრო და სხვა სტრუქტურები, რომლებსაც ამ გათვლებიდან გამომდინარე, უნდა მიეწოდებინათ ინფორმაცია პარტნიორებისთვის. მათ უნდა ეთქვათ: „ჩვენ მზად ვართ ეტაპობრივად, ყოველწლიურად,  გავზარდოთ ჩვენი წილი 10%-ით სამი, ოთხი, ხუთი წლის განმავლობაში. ჩვენ შეგვიძლია ავიღოთ ეს ფინანსური ტვირთი. ვვარაუდობ, რომ ასეც იყო, რადგან სხვაგვარად არ შეიძლება – აშკარად შეუსრულებელი ვალდებულებების აღება არ შეიძლება.

ახლა დავუბრუნდეთ ბოლო სამი წლის მოვლენებს. გვსმენია რამე აფხაზეთის განვითარებაზე, ახალ ეკონომიკურ პროექტებზე, სამუშაო ადგილების შექმნაზე? მთელი ამ ხნის განმავლობაში ერთი და იგივე მესმის: „უნდა გადავცეთ“, „უნდა გავყიდოთ“, „უნდა მოვიპოვოთ ინვესტორი, რომელიც გახდება მფლობელი“. სხვაგვარად არ შეგვიძლია, არ გამოგვდის. ვვარაუდობ, რომ ეს ყველაფერი იმიტომ არ მოხდა, რომ მიზნები და ამოცანები განსხვავებული იყო.

სხვათა შორის, თუ შეიძლება, მინდა აღვნიშნო ჩვენი ხელისუფლებისა და რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლებას შორის  გაფორმებული დოკუმენტი, რომელიც, თუ არ ვცდები, შეიცავს 46 პუნქტს კანონმდებლობის ჰარმონიზაციასთან დაკავშირებით.

მაგალითად, 37-ე პუნქტში ნათქვამია, რომ ჩვენ ვიღებთ ვალდებულებას, მივიღოთ რუსეთის ფედერაციის კანონი,  არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და „უცხო აგენტებთან“ დაკავშირებით.

ეს შეიძლება ვიღაცისთვის მოულოდნელი იყოს, მაგრამ როდესაც ეს დოკუმენტი მიიღეს და შეთანხმებული იქნა, ნათლად იყო ნათქვამი, რომ აფხაზურმა მხარემ ასეთი ვალდებულებები აიღო. კითხვა მაქვს: როცა ამბობენ „აფხაზური მხარე“, ვინ არის? ჩვენ გვიჩვენებენ დოკუმენტს პრეზიდენტისა და პრემიერის ხელმოწერებით.

მე არ ვიღებ ვალდებულებას ვიმსჯელო რუსეთის ფედერაციაში არსებულ ვითარებაზე, მაგრამ აფხაზეთში აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლება, ხელისუფლების სხვადასხვა შტოა.  უფრო მეტიც, საკანონმდებლო ხელისუფლება არ ექვემდებარება აღმასრულებელ ხელისუფლებას.

აფხაზი ექსპერტები განიხილავენ ქართულ ნარატივს აფხაზეთის შესახებ

შეუძლია თუ არა აღმასრულებელ ხელისუფლებას აიღოს ვალდებულება ამ საკითხების განხილვის შესახებ, მათ შორის პარლამენტშიც? დიახ, შეუძლია. მაგრამ შესაბამისი კანონპროექტების მიღებასა და მათ ძალაში შესვლაზე პასუხისმგებლობას ვერ აიღებს.

ეს არის პარლამენტის პასუხისმგებლობა. და სწორედ აქ მოდის ზეწოლა. არ მეგონა, რომ ეს შესაძლებელი იყო. ლეონიდ ჩამაგუას ხვალ შეუძლიათ  შეუწყვიტონ რუსეთის მოქალაქეობა, მაგრამ ზუსტად რატომ?  ეს უნდა  ახსნან.  მე ღიად ვარ ამ ინიციატივების წინააღმდეგი, რადგან ამ წლების განმავლობაში ვერავინ გვიხსნის, რატომ არის ისინი სასარგებლო. ისინი უბრალოდ უარს ამბობენ საზოგადოებასთან დიალოგზე. მე ვგულისხმობ საზოგადოებას მთლიანობაში, არა მხოლოდ შენ ან მე. თუ ეს მართლაც სასარგებლოა, მაშინ რატომ აწერს ხელს მთელი ქვეყანა, აფხაზეთის გმირების ჩათვლით, წერილებს და მიმართვებს?

დარჩა 96 გმირი, 72 ადამიანი არის 80% ვინც ხელი მოაწერა. მთელი ქვეყანა შეშფოთებულია,  ჩვენ კი გვჭირდება მოკლე, მაგრამ ნათელი მაგალითი. როდესაც პრეზიდენტი საუბრობდა  30 000 ბინაზე, თავიდან ამტკიცებდა, რომ ეს ბიუჯეტს წელიწადში ნახევარ მილიარდ რუბლს მოუტანდა, შემდეგ ორ მილიარდზე საუბრობდა.

მისი ბოლო გამოსვლა, რომელიც მახსოვს, მილიარდნახევრიან მოგებას ეხებოდა. შემდეგ გამოჩნდა ახალი კანონპროექტი, რომელიც, თითქოს,  აფხაზეთის  პარლამენტის დეპუტატებმა შემოგვთავაზეს. საუბარია ბინების რიცხვის  15000-მდე შემცირებაზე, მოგების მოცულობა კი უკვე 5 მილიარდამდე გაიზარდა. არავინ განმარტავს, საიდან მოდის ეს რიცხვები.

საზოგადოებასთან დიალოგი არ არის და ისინი  ცდილობენ თავს მოგვახვიონ. ჩვენ შეგვიძლია  ვიფიქროთ, რომ ეს დოკუმენტი რეალურია და აშკარად აჩვენებს იმას თუ ვისი ინიციატივაა ეს. შეგიძლიათ იყოთ აფხაზეთის პარლამენტის წევრი და თქვათ, რომ ეს თქვენი იდეაა, მაგრამ როცა კანონპროექტი წავიკითხე, გამიკვირდა. ბევრი რამ არ შეესაბამება სიმართლეს.

კანონების სქოლიოებიც კი არაკორექტულად არის გაკეთებული. მაგალითად, ნათქვამია, რომ უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს და მოქალაქეობის არმქონე პირებს შეუძლიათ იცხოვრონ საცხოვრებელი მიზნებისთვის არაგანკუთვნილ შენობაში, მაგრამ სინამდვილეში საუბარია იმაზე, რომ მათ შეუძლიათ მხოლოდ საცხოვრებელ ფართებში ცხოვრება. ეს კანონპროექტი ბევრ კითხვას აჩენს. შედეგად, ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, რომ არც ხელისუფლებამ და არც მისმა პარტნიორებმა, იქნება ეს რუსული  ოლიგარქია თუ სხვა წრეები, არ იციან რა უქნან  აფხაზურ საზოგადოებას. მათთვის აფხაზური საზოგადოება პრობლემაა. დაშინების და შანტაჟის მეთოდი უხეშად გამოიყურება. თუ დოკუმენტს რეალურად აღვიქვამთ, ეს არის ზეწოლა პარლამენტის წევრებზე. ვადა 20 სექტემბრამდე.

ჩვენ გვესმის, რომ სანამ ამ დოკუმენტის წარმომავლობა არ გაირკვევა, დეპუტატები ვერ განიხილავენ კანონპროექტებს, რომლებიც ეხება სასამართლო გადაწყვეტილებების ურთიერთაღიარებას, აფხაზეთში ინვესტიციებს და სხვა „ცხელ“ თემებს. წინააღმდეგ შემთხვევაში საზოგადოება იფიქრებს, რომ შანტაჟს დაემორჩილნენ.

ინალ ხაშიგი: მაინც მინდა დავაზუსტო, რომ ჩვენ თვითონ მივედით აქამდე, ჩვენს ეკონომიკურ უყურადღებობამდე. მოდი ყველაფერს საკუთარი სახელი  დავარქვათ. როცა პარლამენტში ბიუჯეტი განიხილება, თქვენ, როგორც დეპუტატმა, იცით, რომ ზოგჯერ ამ ბიუჯეტებს ღრმა ანალიზი არ აქვს. განსახილველად წარდგენილია, შემდეგ კი საჩქაროდ, ახალ წლამდე ამტკიცებენ.

ლეონიდ ჩამაგუა: აღმასრულებელი ხელისუფლება აყალიბებს ბიუჯეტებს ისე, როგორც მას სურს. შემდეგ პასუხისმგებელი დეპუტატები მცირე ცვლილებების შეტანას ცდილობენ, იწყება წვრილმანებზე ჩხუბი , მაგრამ მთლიანობაში ისე ხდება როგორც შენ ამბობ.

ინალ ხაშიგი: ჩვენ, ფაქტობრივად, არ გვაქვს სერიოზული ინსტიტუტები, რომლებსაც შეუძლიათ სიღრმისეული  ანალიზის და გათვლების გაკეთება

ლეონიდ ჩამაგუა:  დამოუკიდებელი.

ინალ ხაშიგი:  დამოუკიდებელი.. მაგრამ ჩვენში დამოუკიდებელ ადამიანებს ხელისუფლება აღარ ენდობა. ხელისუფლება რატომღაც შემოღობილია: არის ხელისუფლება და არის ყველაფერი დანარჩენი, რომლის გათვალისწინებაც საერთოდ არ ღირს.

ლეონიდ ჩამაგუა: საზოგადოებაც არ ენდობა ხელისუფლებას. ეს არის ზოგადი მდგომარეობა, მთელი ამ პროცესის შედეგი.

ინალ ხაშიგი: ჩვენ გვაქვს ხარვეზები ანალიტიკურ ცენტრებში და ეს გამოიხატება იმაში, რომ ხელს ვაწერთ დოკუმენტებს, რომლებზეც შემდეგ არავინ არის  პასუხისმგებელი. აქ მხოლოდ პარლამენტი არ არის დამნაშავე.

ჩვენ ვერ შევასრულებთ იმ სოციალურ ვალდებულებებს, რაც მოსკოვთან გავაფორმეთ. ახლა ეს  ჩვენი თავის ტკივილი ხდება. და, როგორც თქვენ თქვით, სხვადასხვა პროექტებიდან მიღებული შემოსავლის ოდენობა სწრაფად იცვლება, ყოველგვარი ლოგიკის გარეშე.

ლეონიდ ჩამაგუა: ამასთანავე, გათვლებს არავინ წარადგენს. უბრალოდ თაროებიდან იღებენ ციფრებს.

საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა შესახებ გაეროს რეზოლუცია – რა შეიცვალა წინა წლებთან შედარებით?

ინალ ხაშიგი: მე მესმის, რომ არსებობს მსოფლიო ინდექსები, მაგრამ ისინი არ არის დაკავშირებული  ჩვენს ეკონომიკასთან. ისეთი ინდექსების რყევები, როგორიცაა Dow Jones, ჩვენ არ გვეხება. თუმცა, ციფრები არსაიდან ჩნდება. მახსოვს, როცა თქვეს, მაინინგიდან ბიუჯეტი ყოველთვიურად 50 მილიონს მიიღებდა.

ლეონიდ ჩამაგუა: და ამავე დროს განაცხადეს, რომ ჩვენი ქსელები გაცვეთილია, გვჭირდება ინვესტორი და ინფრასტრუქტურის შეცვლა. მაგრამ არავის აუხსნია, თუ როგორ გაუძლებდნენ ძველი ქსელები ორმაგ დატვირთვას, თუკი უკვე ახლა  ვერ უმკლავდებიან.

ინალ ხაშიგი: ეს არის ის, სადაც ჩვენ გვაქვს პრობლემები და ჯერ კიდევ ვერ გავარკვიეთ. მაგრამ არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რამ, რაც ეხება არა მხოლოდ ასლან ბჟანიას პრეზიდენტობის პერიოდს, არამედ ყველა წინა პრეზიდენტს 2009 წლიდან, როდესაც დაიწყო საინვესტიციო პროგრამა. ერთი თავისებურება შევამჩნიე: ჩვენი თანამდებობის პირების ხელფასები 2010 წლიდან თითქმის არ გაზრდილა, შესაძლოა მხოლოდ  რამდენიმე ათასი რუბლით.

ლეონიდ ჩამაგუა: ინფლაციის გათვალისწინებით – პრაქტიკულად არაფრით.

ინალ ხაშიგი: მაგრამ მე ვხედავ, რომ იგივე ჩინოვნიკები მნიშვნელოვნად გამდიდრდნენ. საინვესტიციო პროგრამა, რომელიც ეკონომიკური განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის შექმნის სტიმული უნდა ყოფილიყო, ხელისუფლების გამდიდრების სისტემად იქცა. ხელისუფლებამ დაკარგა განვითარების ინტერესი. თუ რამე არ გამოდის , ჩავრთავთ საინვესტიციო პროგრამაში. ჩვენ არაფერს ვზოგავთ.

ლეონიდ ჩამაგუა: დავთმობთ ჩვენი სუვერენიტეტის ნაწილს და სანაცვლოდ სხვა რამეს მივიღებთ.

ინალ ხაშიგი: ეს თავიდან არ მომხდარა, მოგვიანებით დაიწყო.

ლეონიდ ჩამაგუა: მაგრამ ახლა ზუსტად ეს სიტუაციაა.

ინალ ხაშიგი: და ეს იმაზე მეტყველებს, რომ ჩვენ თვითონ ვართ დამნაშავე ამ სიტუაციაში.

ლეონიდ ჩამაგუა: ჩვენ მხოლოდ საკუთარ თავზე ვსაუბრობთ.

ინალ ხაშიგი:  კი, უპირველეს ყოვლისა, ჩვენ ვართ დამნაშავე, რადგან ეს  დღეს არ გაგვიგია. ყოველთვის, როცა არჩევნებზე მივდიოდით ლოზუნგებით, მართვის სისტემის რეფორმირებისა და კანონების მიღების აუცილებლობის შესახებ,  რეალურად არაფერი შეცვლილა. ახლა, მიუხედავად სირთულეებისა, დადგა მომენტი, როდესაც უნდა ვიფიქროთ იმაზე, სწორად ვცხოვრობთ თუ არა.

ლეონიდ ჩამაგუა: როდესაც თქვენ საუბრობთ  გადატვირთვაზე,  საქმე ეხება ბევრ ასპექტს.  ეკონომიკურ ურთიერთობებს, მთავრობასა და ხალხს შორის ურთიერთობას და ზოგადად იმას, თუ როგორ უკავშირდება ხალხი ძალაუფლებას. აქ ბევრი ფაქტორია და რა თქმა უნდა რეფორმები გვჭირდება.

ამაზე ხშირად საუბრობენ ეკონომისტები. არ მინდა ღრმად ჩავუღრმავდე ამ თემას, რადგან ეკონომისტი არ ვარ. მე ვიყავი პარლამენტის წევრი, მესმის ბიუჯეტი როგორ ყალიბდება, კენჭისყრაში მივიღე მონაწილეობა, მაგრამ ეკონომიკაზე ბევრი ითქვა. მარტივ მაგალითს მოგიყვან. რუსეთის სახელმწიფო სტატისტიკის სამსახურის მონაცემებით, მიმდინარე სეზონში აფხაზეთში შემოსული ტურისტების რაოდენობა გასულ წელთან შედარებით 2,5%-ით გაიზარდა.

თუმცა, სუბიექტური განცდებით და მცირე სასტუმროების ან  სასტუმრო სახლებისმეპატრონეთა თქმით, წლევანდელი სეზონი შარშანდელზე უარესია. შევსება მხოლოდ ივლისის ბოლოს ან აგვისტოს დასაწყისში დაიწყო.

ამას მივაწერ იმას, რომ გუდაუთაში რამდენიმე დიდი ობიექტი გაიხსნა  ათასზე მეტი ნომრით.  მე მაქვს კითხვა: განვიხილეთ თუ არა ეს ეკონომიკური მოდელი? გვჭირდება თუ არა აფხაზეთში მსხვილი სასტუმროები? გვეუბნებიან, რომ გვჭირდება ინვესტორი. მაგრამ მე არ ვფიქრობ, რომ ჩვენ გვჭირდება ინვესტიცია სასტუმროების ბიზნესში. აგიხსნით რატომ. თუ ამ მოდელს მივიღებთ მსხვილ ინვესტორებთან, ისინი გაანადგურებენ ჩვენს მცირე ბიზნესმენებს.

გუდაუთაში არის რამდენიმე დიდი სასტუმრო, რომლებიც  დემპინგს მიმართავენ, გვთავაზობენ ოთახებს 900 რუბლად  (10 ევრო) სამჯერადი კვებით. ეს შეუძლებელია!  რეალური ღირებულება კვებით  2,5-3 ათასი რუბლია (25-30 ევრო). რა ეკონომიკური მოდელი გვჭირდება?

მიმაჩნია, რომ საჭიროა მცირე და საშუალო ბიზნესის მხარდაჭერა. მცირე საწარმოები, რათა ადამიანებმა ააშენონ პატარა სასტუმროები, რომ თავი მფლობელად იგრძნონ, განავითარონ საკუთარი ბიზნესი, აწარმოონ საკვები, შექმნან მარნები, მარშრუტები ტაქსისთვის და ა.შ. ხალხი ჩაერთვება ეკონომიკაში. მაგრამ რა მოხდება, თუ მსხვილი ინვესტორი მოვა? მე მაქვს შეკითხვა: ვინ ჩამოაყალიბა საინვესტიციო პაკეტი? წავიკითხე ეს დოკუმენტები და შოკირებული ვარ. რატომ გვჭირდება ინვესტორი სწრაფად განვითარებად ტურისტულ სექტორში?

ჩვენ ვხედავთ, რომ ეს მთავრდება რუსებისთვის, ჩვენი ძმებისთვის, მეგობრებისა და მოკავშირეებისთვის, სამუშაო ადგილების უზრუნველყოფის მოთხოვნით. და ეს არ არის მხოლოდ ვარაუდი:  მსოფლიოს არცერთ სხვა ქვეყანაში არ ხდება, როცა მეზობელი ქვეყნებიდან მოდიან გიდები,  არაფერი იციან  მასპინძელი ქვეყნის კულტურისა და ისტორიის შესახებ და ზოგჯერ შეურაცხმყოფელ რამესაც ამბობენ.

ზოგჯერ მეჩვენება, რომ ეს არის ორგანიზებული ქმედებები ჩვენს წინააღმდეგ. ისინი გვეუბნებიან: „ნუ ჩაერევით, მოდით ვიმუშაოთ“. მე გავიგებდი გადატვირთვის აუცილებლობას, თუ მოეწყობოდა ფორუმი ან სიმპოზიუმი ეკონომისტების და სპეციალისტების მონაწილეობით, სადაც განიხილავდნენ და განსაზღვრავდნენ რეფორმების მიმართულებებს.

აფხაზეთის საზოგადოება აგენტების კანონის წინააღმდეგ – ვინ რა თქვა?

მაგალითად, მწვანე ენერგეტიკის სექტორი. თანამედროვე მზის პანელები ჩინეთში, ავსტრალიასა და ევროპაში ათასჯერ უფრო ეფექტურია, ვიდრე ძველი საბჭოთა მოდელები. ამ ტერიტორიის განვითარებისთვის იდეალურია აფხაზეთი, რომელსაც წელიწადში მინიმუმ 250 მზიანი დღე აქვს. ასევე გვჭირდება ინვესტიციები სოფლის მეურნეობაში.

მაგალითად, რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების გათვალისწინებით, ჰოლანდიიდან ყვავილების იმპორტი გართულებულია. იმის ნაცვლად, რომ შემოვიტანოთ სათბურები რუსეთს ყვავილებით მომარაგებისთვის, ჩვენ შეგვეძლო ეს მიმართულება თავად განვავითაროთ, საკმარისი მიწის რესურსი გვაქვს.

მიუხედავად ამისა, ჩვენი მთავრობა აგრძელებს ინვესტორების მოზიდვას. ავიღოთ, მაგალითად, მჭიშთა, საკალმახე მეურნეობა. წარმატებული საწარმო, ფაქტობრივად, დანგრეულია და უცხოელ ინვესტორს გადაეცა. რატომ გვახვევენ თავს ამ მოდელს? არ მახსოვს, რომ აფხაზეთში ასეთი დოკუმენტების ხელმოწერამდე სპეციალისტების მონაწილეობით მსჯელობდნენ თუ რომელ სფეროებშია საჭირო ინვესტიციები.

დოკუმენტები მზადდება და შთაბეჭდილება იქმნება, რომ  სათანადო განხილვის გარეშე აწერენ ხელს.  პრეზიდენტი ხელს აწერს მათ, თუმცა ის წარმოადგენს მხოლოდ აღმასრულებელ ხელისუფლებას და ვერ იქნება პასუხისმგებელი ხელშეკრულებების შესრულებაზე.

ამ პროექტებმა და შეთანხმებებმა უნდა გაიარონ რატიფიკაცია და კენჭისყრა, მაგრამ ეს ხშირად იგნორირებულია. სიტუაცია უნდა შეიცვალოს. ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში ჩვენ დავინახეთ, რომ ზოგიერთი ამჟამინდელი პარტია და მოძრაობა მზად არის გაამართლოს პრეზიდენტის ნებისმიერი ქმედება, მიუხედავად იმისა, რომ არც ერთი წინა პრეზიდენტი  არ დაუშვებდა იმის მეათედსაც კი, რაც ახლა ხდება.

ამის მაგალითია სიტუაცია, როდესაც სახელმწიფოს მეთაურმა იუბილე გოგოებისგარემოცვაში, ქართული ღვინით აღნიშნა. ასეთი რეკლამა ქართული ღვინისთვის, სადაც  თავად აფხაზეთის პრეზიდენტია, საჯარო განხილვისა და კრიტიკის საგანი  გახდა. ეს გამოხატავს ხალხის დამოკიდებულებას და ძირს უთხრის ნდობას ხელისუფლების მიმართ. ანუ ღირებულებები გაუფასურდა.

სახელმწიფოს თითოეულ მეთაურს აქვს უფლება დახურულ კარს მიღმა მოიქცეს ისე, როგორც მას მიზანშეწონილად მიიჩნია, მაგრამ აფხაზეთის მეთაურს უნდა ახსოვდეს, რომ ის წარმოადგენს ქვეყანას და მის ხალხს. თუ ეს გაგება არ არის, მაშინ, მაპატიეთ, მაგრამ ოთხ წელიწადში ვნახეთ, რომ მაღალჩინოსნები  აშენებენ სასტუმროებს და მრავალმილიონიან საჩუქრებს იღებენ. ეს ადრე არ ხდებოდა.

მე არ ვამბობ, რომ კორუფცია არ ყოფილა, მაგრამ ხალხის დემონსტრაციული უგულებელყოფა მიუღებელია. ხელისუფლების შემდგომი  განცხადებები ყოველგვარ ღირებულებას კარგავს. ხალხმა იცის ამის შესახებ და საზოგადოება ღიად გამოთქვამს მოსაზრებებს მსგავს ქმედებებზე.

შეგიძლია მოაწყო შიდა გარჩევები და იბრძოლო პირადი ინტერესებისთვის, მაგრამ თუ ხელისუფლება ქართულ ღვინოს რეკლამირებს და პრეზიდენტი ისე იქცევა, როგორც უნდა, ამას ხალხი არ მიიღებს.

როგორ მუშაობენ ქართველები და აფხაზები ერთად? | ენგურჰესის დირექტორი ლევან მებონია

ინალ ხაშიგი: ლეონიდ, როცა გადატვირთვაზე ვსაუბრობ, სწორედ ამას ვგულისხმობ. როდესაც სახელმწიფოს მეთაური, მიუხედავად იმისა, რომ მისი კომპეტენცია არ უნდა მოიცავდეს ისეთ ვალდებულებებს, როგორიცაა კონკრეტული კანონებისა და კანონთა ჯგუფის მიღება, მაინც მოქმედებს ისე, თითქოს მას სრული უფლებამოსილება აქვს.

შედეგად, გვაქვს სიტუაცია, როდესაც პრეზიდენტი აღიქმება როგორც მეფე ან ღმერთი. კონსტიტუცია, მიუხედავად იმისა, რომ ის განსაზღვრავს საპრეზიდენტო ძალაუფლებას, აშკარად არ არის შექმნილი ასეთი ქცევისთვის.

ლეონიდ ჩამაგუა: ნება მომეცით ჩავერიო. პრეზიდენტმა ბევრი კანონი და კონსტიტუცია დაარღვია. არ არის საკამათო, რომ კონსტიტუცია პრეზიდენტის ასეთ ქცევას არ ითვალისწინებს.

ინალ ხაშიგი: გასაგებია. თუმცა, საზოგადოება მიჩვეულია პრეზიდენტის ქცევას, როგორც მეფის ან ღმერთის. ეს არის შედეგი იმისა, რომ თავად პრეზიდენტმაც და საზოგადოებამაც წვლილი შეიტანა ამ აღქმის ჩამოყალიბებაში.

ლეონიდ ჩამაგუა: და მანდ მუშაობს  კიდევ ერთი მექანიზმი. ბოდიში, რომ შეგაწყვეტინე.

ინალ ხაშიგი: დავამთავრებ. როდესაც პრეზიდენტი ჩამოდის, პოლიტიკოსები ხშირად იღებენ ვალდებულებებს, რომლებიც არარეალურია და არ შეესაბამება მათ უფლებამოსილებას. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ სისტემა  იშლება და ეს საკითხი აქტუალური რჩება იმის მიუხედავად,  პრეზიდენტობის თუ კანდიდატობის  რომელ ეტაპზეც არ უნდა ვიყოთ.

ლეონიდ ჩამაგუა: ეს ხდება არა მარტო აქ, არამედ სხვა ქვეყნებშიც.

ინალ ხაშიგი: დიახ, ეს ასეა. თუმცა ეს არ ცვლის არსს. ჩვენი სისტემა დიდი ხანია საჭიროებს ცვლილებას. სერგეი ბაღაფშმა, რაულ ხაჯიმბამ და ასლან ბჟანიამ შექმნეს კომისიები კონსტიტუციის რეფორმირებისთვის, მაგრამ შედეგი არ ყოფილა. პრეზიდენტის უფლებამოსილებაში ცვლილებები არ მომხდარა.

ლეონიდ ჩამაგუა: ბოდიში, მაგრამ თუ ვცდები, მაშინ კითხვა არ არის მთლად ზუსტი.

ინალ ხაშიგი: ამ დროის განმავლობაში ორმა პრეზიდენტმა ვადაზე ადრე დატოვა  თანამდებობა. ასლან ბჟანიას აკრიტიკებენ, თუმცა მისი თანამდებობა ნაწილობრივ შენარჩუნებულია მისი წინამორბედების ბედის გამო.

ლეონიდ ჩამაგუა: საზოგადოების ზოგიერთ ნაწილს არ სურს ცვლილებების მიღება. მესმის შენი შეკითხვა.

ივანიშვილის შემდეგი ნაბიჯი უნდა იყოს ბოდიშის მოხდა აფხაზებისთვის | მოსაზრება სოხუმიდან

ინალ ხაშიგი: ჩვენი სისტემა ნამდვილად მარცხდება და ჩვენ უნდა ვიპოვოთ გზები კრიზისის დასაძლევად. ეს არ არის პოლიტიკური უთანხმოება ან ბრძოლა ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის. არასტაბილურობა და შიდა პოლიტიკური ვითარების ხშირი ცვლილებები ხელს უშლის პროგრესს. დღევანდელი კრიზისი წარმოადგენს როგორც გამოწვევებს, ასევე შესაძლებლობებს გადაწყვეტილებების პოვნის მიზნით, რათა თავიდან ავიცილოთ რთული ვითარებების გამეორება.

ლეონიდ ჩამაგუა: ვეთანხმები, რომ კრიზისს შეუძლია შექმნას ცვლილებების შესაძლებლობა.

ინალ ხაშიგი: მე აღვნიშნე რეფორმების საჭიროება და ეთიკური საკითხები. მაგალითად, ცოტა ხნის წინ საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი შამბამ ისაუბრა პროტოკოლის იმ პუნქტზე, რომელიც ეხება რუსეთის მოქალაქეობის მქონე დეპუტატებისა და ოპოზიციონერების შესახებ ინფორმაციის მიწოდებას, რომლებიც შეიძლება მოქმედებდნენ რუსეთის ფედერაციის ინტერესების საწინააღმდეგოდ.

ლეონიდ ჩამაგუა: შემიძლია წავიკითხო: აფხაზური მხარე ვალდებულია 22 სექტემბრამდე მიაწოდოს ინფორმაცია რუსეთის მოქალაქეობის მქონე სახალხო კრების დეპუტატებისა და აფხაზური ოპოზიციის ლიდერების შესახებ, რომლებიც მოქმედებენ რუსეთის ფედერაციის ინტერესების საზიანოდ,  მოქალაქეობის ჩამორთმევის საკითხის შემდგომი განხილვის მიზნით.

ინალ ხაშიგი: ახლა რაც შეეხება მორალს. ეკონომიკური დაუდევრობა და კორუფცია ერთია. ჩვენ შეგვიძლია ეს გადავიტანოთ და გამოვასწოროთ. მაგრამ პრეზიდენტისგან ხალხის გადაცემის მოთხოვნა სულ სხვაა. ეს არის მორალური კომპონენტი, რომელიც უფრო სერიოზულია.

ლეონიდ ჩამაგუა: პრეზიდენტმა ისაუბრა აფხაზურ საზოგადოებაში პროდასავლურ განწყობებზე და ზოგიერთები დასავლეთისთვის მუშაობაშიც დაადანაშაულა. მაგრამ არც ერთ  წინა პრეზიდენტს  არ მიუცია  საკუთარი თავისთვის ასეთი განცხადებების და ქმედებების უფლება.

ინალ ხაშიგი: მორალურ კომპონენტს დიდი მნიშვნელობა აქვს. 90-იან წლებში ბევრი სირთულე გამოვიარეთ და შეგვიძლია გავუმკლავდეთ არსებულ პრობლემებსაც. მაგრამ პრეზიდენტისგან ასეთი მოთხოვნები არღვევს სამართლიანობისა და ნდობის ძირითად პრინციპებს, ვფიქრობ, რომ ასეთი საკითხები უნდა განიხილებოდეს ისე, რომ პრეზიდენტი იყოს პირველი, ვინც აცხადებს, რომ არავითარ შემთხვევაში არ დათანხმდება ასეთ რამეს. ეს უბრალოდ შეუძლებელია, ეს არ მომხდარა და არ შეიძლება მოხდეს.

ლეონიდ ჩამაგუა: მაგრამ ამავდროულად გვეუბნებიან, რომ რუსული მხარე  თავად აკეთებს დასკვნებს და თავად გადაწყვეტს ვის წაართვას მოქალაქეობა. ჩვენ ვიცით, როგორი იყო გუშინ საუბარი რუსეთის მოქალაქეობაზე და იმაზე თუ როგორ დაგვსაჯონ. ეს უკვე დიდი ხანია განიხილება. ჩვენ ახლა არ ვსაუბრობთ „ამცახარას“ განცხადებაზე, რომელიც, როგორც ვიცით, ყალბი იყო. ვგულისხმობთ სერგეი  შამბას საპასუხისმგებლო განცხადებას, რომელსაც თქვენ ეყრდნობით და რომელიც რეალურად ადასტურებს, რომ ასეთი საუბრები  აფხაზეთის ხელისუფლებასთან მიმდინარეობს.

რატომ არის აფხაზეთისთვის რუსული ინვესტიციების შესახებ შეთანხმება კატასტროფა? | ახრა არისტავა

ინალ ხაშიგი: უფრო მეტიც, მეჩვენება, რომ ასეთი აზრები და საუბრები არ გაჩნდებოდა,  ჩვენ თვითონ რომ არ შეგვექმნა ეს სიტუაცია. ვგულისხმობ ჩვენი ხელმძღვანელების  ქმედებებს.

ლეონიდ ჩამაგუა: ისინი იღებენ ვალდებულებებს, რომლებსაც საზოგადოებასთან და ქვეყანაში არსებულ გარკვეულ ძალებთან წინასწარი კონსულტაციის გარეშე ვერ ასრულებენ.

ინალ ხაშიგი: როცა გეუბნებიან, გადასცე სია, ვისაც მოქალაქეობა უნდა ჩამოერთვას, ეს ნიშნავს, რომ მათ უკვე იციან ვინ დაასახელონ. მე ვამბობ, რომ სიტუაცია მოულოდნელად არ შექმნილა. როცა ჩვენი მოქალაქეებს რუსეთ-აფხაზეთის საზღვარზე აჩერებენ, ატარებენ გამოკითხვებს და არკვევენ სად მუშაობენ და რა ხდება,  და  ეს ხდება  რეგულარულად . როდესაც ამის  შესახებ  გაცხადდა, ხელისუფლებას არანაირი რეაქცია არ ჰქონია.  ვფიქრობ, ხელისუფლება ამას არ ანიჭებდა მნიშვნელობას.

ლეონიდ ჩამაგუა: მათი თქმით, მსგავსი ფაქტების შესახებ არ იცოდნენ და არ ჰქონდათ ინფორმაცია. როგორ  შეიძლება არ დადასტურდეს მოქალაქეების განცხადებები?

ინალ ხაშიგი: მაგრამ ჩვენ არასოდეს მიგვიღია მკაფიო პასუხი, რომ ეს მოხდა. ახლა, როდესაც დგება საკითხი მოქალაქეების, პოლიტიკოსების, დეპუტატების, ოპოზიციონერებისა და საზოგადო მოღვაწეების სიების წარდგენის შესახებ, რომლებსაც მოქალაქეობა უნდა  ჩამოერთვათ, ეს ნიშნავს, რომ აქ რაღაც  ისე არ არის. რაღაც ფონი რომ არ ყოფილიყო, ალბათ, მსგავსი მოთხოვნები სხვა ქვეყნის პრეზიდენტის მიმართ  არასოდეს გაჩნდებოდა. ჩვენ შეგვიძლია ვიმსჯელოთ ეკონომიკაზე და სხვა საკითხებზე, მაგრამ არის ქცევის მორალური და ეთიკური სტანდარტები, რომლებიც არასოდეს უნდა დაირღვეს.

ლეონიდ ჩამაგუა: ეს ხდებოდა 1937 წელს.

ინალ ხაშიგი: სინამდვილეში, ეს მოხდა 1937 წელს. 1937 წელს ეს მოხდა ერთი სახელმწიფოს ფარგლებში. მე ვსაუბრობ იმაზე, რომ 1989 წელს  საბჭოთა კავშირის შინაგან საქმეთა მინისტრი იყო ბაკატინი. ზუსტად არ მახსოვს, 80-იან წლებში იყო თუ 90-იანებში. მან ინფორმაცია ამერიკულ მხარეს გადასცა.

ამ დროს შენდებოდა ამერიკის საელჩო,  ამერიკელებმა ბუნებრივია მადლობა გადაუხადეს და ყურადღება არ მიაქციეს. თუმცა  ახლა აქ საუბარია იმ მოქალაქეთა სიების გადაცემაზე, რომლებიც უნდა დაისაჯონ.

ეს ხალხი კანონმორჩილია და არ შეიძლება  განვსაჯოთ. მაგრამ ამავე დროს თქვენ ცდილობთ შეადგინოთ მოწინააღმდეგეთა სიები და აჩვენოთ, ვინ არის მთავარი. ამისთვის აუცილებელია საპარლამენტო გამოძიების ჩატარება და სპეციალური საგამოძიებო კომისიების შექმნა.

ეს სადავო დოკუმენტი, პროტოკოლი, პარასკევს გამოჩნდა, დღეს კი სამშაბათია და პრეზიდენტი არ  ჩანს და არც ამის შესახებ  საუბარია. ლეონიდ, ასეთი სკანდალი შიდა ვითარებასა და რუსეთ-აფხაზურ ურთიერთობებზე აისახება. პრეზიდენტი აქ უნდა იყოს, თავად აკეთებდეს განმარტებებს.

ლეონიდ ჩამაგუა: ვთქვათ, ეს ფორსმაჟორია. ვთქვათ, ფეხი მოიტეხა, მაგრამ მაინც შესაძლებელია დარეკოს  და  ახსნა-განმარტება გააკეთოს.  მე ამას ვგულისხმობ.

რაც შეეხება ზემოთ თქმულს, დავიწყებ იმით, რომ ჩემი მხრიდან არაკეთილსინდისიერი იქნება  არ გამოვეხმაურო თქვენს  განცხადებას, რომ არცერთ პრეზიდენტს არ შეუსრულებია დაპირებები რეფორმებისა და უფლებამოსილების გადანაწილების შესახებ. შეგახსენებთ, რომ ხაჯიმბამ 2015 წელს ხელისუფლებაში მოსვლისთანავე ისაუბრა პარლამენტში წარმომადგენლობის შერეული სისტემის დანერგვაზე, მათ შორის პარტიული და დამოუკიდებელი დეპუტატები.

მან კენჭისყრისთვის შესაბამისი დოკუმენტი შესთავაზა. თუმცა დოკუმენტის მისაღებად საკონსტიტუციო უმრავლესობა იყო საჭირო და ის უარყოფილ იქნა. სხვათა შორის, ოპოზიციამ და წინა ხელისუფლების ყოფილმა წარმომადგენლებმა უარყვეს.

იყო მცდელობები, მაგრამ შედეგი არ იყო. ეს კიდევ ერთი თემაა, რომლის განხილვაც ღირს. რაც შეეხება პარლამენტზე ზეწოლას, გავიხსენოთ როგორ ყალიბდებოდა ის. ხელისუფლებაში მოსვლის პირველ წელს იყო დეპუტატების განცხადებები, რომლებიც განაწყენდნენ და უკმაყოფილებას გამოხატავდნენ.

აფხაზურ ხელისუფლებას ეროვნული დღის წესრიგი არ გააჩნია | ინტერვიუ ასტამურ ტანიასთან

მაგალითად, თუ გახსოვთ  არჩევნების შედეგების გამოცხადების შემდეგ სოციალურ ქსელში ერთმა ცნობილმა რუსმა პოლიტიკოსმა  დაწერა, რომ პარლამენტში მოხვდნენ  დეპუტატები, რომლებიც პრეზიდენტის მხარდამჭერები იყვნენ, რამაც ფაქტობრივად გარიცხა ოპოზიცია სახალხო კრებიდან.

ამიტომ აუცილებელია აღებული  ვალდებულებების შესრულება . ეს არის თითქმის სიტყვასიტყვით ნათქვამი. ამას ადასტურებს პრეზიდენტის შემდგომი საქციელი საჯარო პალატაშიც. რეალურად, როგორც ჩანს, პარლამენტი ჯიბის პარლამენტად იქნა აღიარებული. ბოდიშს ვიხდი, თუ ეს უხეშად ჟღერს, მაგრამ ეს არ არის ჩემი პირადი აზრი. მეტიც, ბოლო თვეებში პარლამენტმა აჩვენა, რომ ცდილობს ამის წინააღმდეგ ბრძოლას.

თუმცა, მე მაქვს განცდა, რომ ისინი ცდილობენ ჩვენთვის ძალაუფლების სისტემის დემონსტრირებას, სადაც ჩვენ უნდა გადავხედოთ, თუ როგორ ვირჩევთ ჩვენს წარმომადგენლებს. დიახ, დაფინანსება, სადაც ხმებს და ფულს არიგებენ, მაინც ხდება, რასაც ბევრი იმედოვნებს. თუ ასე გავაგრძელებთ  გავაგრძელოთ, ზემოდან ვერც ერთი პრეზიდენტი ვერ შეცვლის სიტუაციას.

მოქალაქეებმა თავად უნდა გააცნობიერონ ცვლილებები. ისინი ცდილობენ დაგვანახონ, რომ დეპუტატები არიან დამოკიდებულნი აღმასრულებელ ხელისუფლებაზე, რომ მათი საპარლამენტო კამპანია ვიღაცამ დააფინანსა. ეს იწვევს არასაჭირო დასკვნებსა და საუბრებს.  ვერ ვიტყვით, ასე იყო თუ არა, მაგრამ დაჟინებით გვახვევენ თავს. რაც შეეხება თქვენს კომენტარს, რომ დოკუმენტის შინაარსი სცილდება დაშვებულს, მინდა აღვნიშნო ერთი მნიშვნელოვანი მომენტი.

აფხაზური მხარის ვალდებულებებიდან გამომდინარე, აუცილებელია ინფორმაციის მიწოდება სახალხო კრების დეპუტატების, ოპოზიციის ლიდერებისა და რუსეთის მოქალაქეობის მქონე სხვა პირების შესახებ, რომლებიც მოქმედებენ რუსეთის ფედერაციის ინტერესების საზიანოდ. ანუ რუსეთის ფედერაცია  კი არ ადგენს  მოქალაქეების მიერ მიყენებულ ზარალს, არამედ ასლან ბჟანიამ უნდა განსაზღვროს ეს ზიანი.  ამ ვითარებაში ჩნდება კითხვა: რატომ უნდა არკვიოს აფხაზეთის პრეზიდენტმა ვინ აყენებს ზიანს მეგობარ ქვეყანას?  ეს უცნაური და გაუგებარია. აფხაზური საზოგადოება ეწინააღმდეგება ამ ვალდებულებების შესრულებას, რადგან ისინი არ შეესაბამება აფხაზი ხალხისა და სახელმწიფოს ინტერესებს.

შედეგად, ასლან ბჟანიას შესაძლოა ჰქონდეს შესაძლებლობა გაუმკლავდეს მათ, ვინც არ გამოადგება ამ ვალდებულებების შესასრულებლად. ეს შანტაჟიც კი არ არის – უკიდურესად საეჭვო პრაქტიკაა. დანამდვილებით ვერ ვიტყვი,  რამდენად რეალურია დოკუმენტი, მაგრამ რატომ უნდა იყოს ჩართული აფხაზეთის პრეზიდენტი მეგობარი, მაგრამ მეზობელი ქვეყნისთვის მიყენებული ზიანის დადგენაში? ეს სრულიად გაუგებარია.

მაგალითად, თუ ადგურ  არძინბას ან სხვა ოპოზიციის ლიდერებს ჩამოერთმევათ მოქალაქეობა, ან  შეეცდებიან  მოძებნონ უფრო დაბალი ღობე, რომ იქაც არ გააფუჭონ საქმე და აქაც ეცადონ დააშინონ. ეს საინტერესო პუნქტია და შეიძლება ამაზე ვრცლად ვისაუბროთ, მაგრამ მე სხვა რამის თქმა მინდა. შეიძლება ეჭვი შეგეპაროს დოკუმენტის სიზუსტეში და სანდოობაში, მაგრამ თქვენ თვითონ თქვით, რომ ჩვენი მოქალაქეების სიები აფხაზურმა მხარემ წარმოადგინა.

იქ ბევრი რიგითი მოქალაქეა, რომლებიც მიტინგებზე გამოდიოდნენ, ხელისუფლებას არასასიამოვნო კითხვებს უსვამდნენ და თავიანთ პოზიციას აფიქსირებდნენ. რატომ დევნიან ამ ხალხს, ჩემთვის გაუგებარია. მაგრამ მე სხვა რამის თქმა მინდა.

ყველაფერი საიდუმლო ადრე თუ გვიან ცხადი ხდება. მინდა მივმართო თანამდებობის პირებს და პასუხისმგებელ პირებს, რომლებიც ხელს აწერენ ასეთ დოკუმენტებს. მათ ხელს არ აწერს მხოლოდ ასლან ბჟანია,  იქნება  დოკუმენტების პაკეტი დაბალი დონიდან დაწყებული და ა.შ. როგორც ყოველთვის, ხელისუფლება იტყვის, რომ ეს კანონპროექტი ჩვენი ინიცირებული არ არის.  ეს დეპუტატები იყვნენ. გვახსოვს, რომ პრეზიდენტი უკვე ორი წელია ამაზე საუბრობს.  

მინდა, პატივცემულმა ჩინოვნიკებმა და გადაწყვეტილების მიმღებებმა გაიგონ: ადრე თუ გვიან, მოგმართავენ მეგობრები, ნათესავები, მოგვარეები  და ისინი, ვისაც მოქალაქეობის ჩამორთმევაში დაეხმარეთ. ვინც სიები გადასცა, ადრე თუ გვიან შეიცვლება. თუ ვინმე დაზარალდება თქვენი საქციელის გამო, დაკარგავს მოქალაქეობას ან უკვე დაკარგა იგი და მერე აღმოჩნდება, რომ თქვენ არაფერ შუაში ხართ, ამას აფხაზეთის დონეზე უკიდურესად მძიმე შედეგები მოჰყვება.

ეს ჩვენს დონეზეა და ა.შ. ხუთი ადამიანისთვის მოქალაქეობის ჩამორთმევა შეუძლებელია.  იქნებიან ასობით.  და რა არის პრინციპი? სოციალურ-პოლიტიკური პარტიებისა და მოძრაობების ლიდერები, ომის ვეტერანები, აფხაზეთის გმირები, შემოქმედებითი ინტელიგენცია – კონკრეტულად ვინ უნდა დატოვოს ასლან ბჟანიამ ქვეყანაში?

რატომ დაბრუნდა ინალ არძინბა აფხაზეთში?

ვის მიიჩნევს რუსეთის მეგობრებად? ის არ აღიარებს  მათ, ვინც აფხაზეთს დაუჭირა მხარი. ბევრი ოპოზიციის ლიდერი, სხვათა შორის, აგზავნის ფულს და ყიდულობს  დრონებს.  ისინი მხარს უჭერენ  სპეციალურ სამხედრო ოპერაციას.

ისინი რუსეთის ერთგული მოქალაქეები არიან. ხელშეკრულებისა და 46 პუნქტიანი შეთანხმების  შესახებ კითხვები გადაუჭრელი რჩება. უცნობია ვისთვის და რატომ არის საჭირო ეს დოკუმენტი. წარმოიდგინეთ, რომ ასობით მოქალაქემ დაკარგა აფხაზეთის მოქალაქეობა.

ლეონიდ ჩამაგუა: ამ  დღის წესრიგის  გათვალისწინებით, ჩვენ დაჟინებით გვთავაზობენ ნეიტრალურ პასპორტებს, რომლებსაც გაერო გვთავაზობს.იმ ადამიანებს, მძიმე ავადმყოფი ადამიანებს  ნათესავებს, რომელთაც სჭირდებათ აფხაზეთის ფარგლებს გარეთ გასვლა, რუსეთში ან საქართველოში, უარი უნდა უთხრან ამ პასპორტებზე?

ეს კიდევ უფრო გაამწვავებს კრიზისს ურთიერთობებში და პრობლემებს შექმნის არა მარტო რუსულ-აფხაზურ ურთიერთობებში. ჩვენ არ ვიცით სად მიგვიყვანს ეს. მოკლედ რომ დავასრულო, მინდა ვთქვა, რომ ბევრი ამ მოვლენებს რუსეთ-საქართველოს ურთიერთობებს უკავშირებს. აფხაზურ საზოგადოებას აქვს საკმარისი ნება და ცნობიერება, რომ უარი უთხრას  თავის მოკავშირეს. აფხაზური საკითხი დგას აფხაზური საზოგადოების სურვილების, იმედებისა და მიმართულებების სფეროში.

ის ორიენტირებულია დამოუკიდებელი აფხაზეთის სახელმწიფოს მშენებლობაზე და მის სტრატეგიულ პარტნიორებთან ალიანსზე. აფხაზურ საზოგადოებას დიდი ხანია აქვს გადაწყვეტილი და ქართულ სახელმწიფოსთან ვერტიკალური ურთიერთობების დამყარების სურვილი არ არსებობს.

ჩვენ შეგვიძლია განვავითაროთ  მხოლოდ ჰორიზონტალური ურთიერთობები, იმის გაცნობიერებით, რომ რუსეთი ძლიერი სახელმწიფოა.

ინალ ხაშიგი: ჩვენ დასასრულისკენ მივდივართ. დღეს ვისაუბრეთ რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში, ადმინისტრაციის უფროსის მოადგილის დიმიტრი კოზაკის ხელმძღვანელობით გამართული შეხვედრის პროტოკოლზე  და აფხაზეთის პრობლემებზე, რომლებიც საფრთხეს უქმნის რუსეთ-აფხაზურ ურთიერთობებს.

გმადლობთ, ლეონიდ,  ჩვენს გადაცემაში მონაწილეობისთვის. ვიმედოვნებ, რომ ამ სიტუაციიდან ძლიერად და პრაგმატულად გამოვალთ და ჭკუას ვისწავლით.   

კრიზისი რუსულ-აფხაზურ ურთიერთობებში