კრიზისი აფხაზეთ-რუსეთის ურთიერთობებში

პოლიტოლოგი ასტამურ ტანია აფხაზურ გამოცემა „ჩეგემსკაია პრავდას“ რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობების მწვავე საკითხების შესახებ ესაუბრება.

კერძოდ, რამდენად პერსპექტიულია აფხაზეთის რუსეთთან საკავშირო სახელმწიფოში გაწევრიანების იდეა, როგორც ეს პრეზიდენტმა ასლან ბჟანიამ განაცხადა? და ასევე – უნდა იქნას თუ არა მიღებული კრემლის დირექტივად, აფხაზეთში რუსეთის ახალი ელჩის, მიხეილ შურგალინის ბოლო დროინდელი მუქარის განცხადებები?

შურგალინმა განაცხადა, რომ რუსი სამხედროები დატოვებენ აფხაზეთს, შეჩერდება საინვესტიციო პროგრამები და ყველა პროექტი, მათ შორის აეროპორტის რეაბილიტაცია და რკინიგზის შეკეთება. ეს იმ შემთხვევაში მოხდება, თუ აფხაზეთის პარლამენტი რუსეთის სასარგებლოდ ბიჭვინთაში 184 ჰექტარი ტერიტორიის სახელმწიფო აგარაკის გასხვისების შესახებ კანონს არ მიიღებს.

გარდა ამისა, რუსეთი დაჟინებით მოითხოვს რუსებს აფხაზეთში მიწისა და უძრავი ქონების ყიდვის უფლება ჰქონდეთ.

აფხაზეთის განვითარების გზის შესახებ

კითხვა, რომელიც წარმოიშვა კონცენტრირებული ფორმით ბიჭვინთის სახელმწიფო აგარაკთან დაკავშირებით, დიდი ხანია საზოგადოებაში მწიფდება. სინამდვილეში, ის ბევრად უფრო ღრმაა, ვიდრე უბრალოდ ბიჭვინთის სახელმწიფო აგარაკი.

ეს ჩვენი განვითარების გზის არჩევანის საკითხია:

პირველი გზა არის ის, რომ ჩვენ გავაგრძელებთ განვითარებას, როგორც დამოუკიდებელი ერი და ამ შემთხვევაში, ჩვენ უნდა ვიფიქროთ იმაზე, თუ როგორ უნდა ჩამოვაყალიბოთ ორმხრივად მომგებიანი თანამშრომლობა რუსეთთან – მხარეების მიერ მათი ინტერესების მკაფიო ურთიერთპატივისცემის საფუძველზე.

მეორე გზა არის განვითარების დამოუკიდებელ გზაზე უარის თქმა და სახელმწიფოს დაშლა.

ვფიქრობ, ჩვენმა ხალხმა არაერთხელ გასცა პასუხი მსგავს კითხვებს და ახლა უფრო მეტ კითხვაზე მოუწევს პასუხის გაცემა. 100 წელზე მეტია, რაც ამ სიტყვის თანამედროვე პოლიტიკური გაგებით, აფხაზი ერის ჩამოყალიბებისა და განვითარების პროცესი მიმდინარეობს.

ახლა პასუხი აშკარაა – იმისთვის, რომ ვიყოთ თანამედროვე ერი, გვჭირდება ეკონომიკური საფუძველი. ისევე როგორც გვჭირდება იდეების სისტემა, რომელიც გვაერთიანებს, მიუხედავად ეთნიკურობისა.

თუ არსებობს ფასეულობათა ასეთი სისტემა – და დარწმუნებული ვარ, რომ არსებობს – მასში არის ისეთი რამ, როგორიცაა თავმოყვარეობა.

ჩვენ მზად ვართ ავაშენოთ ჩვენი ურთიერთობა რუსეთთან, როგორც თანასწორმა მხარემ და ეს ამოცანა არ წყდება ბიუროკრატიული გზით. ჩვენ უნდა ვმართოთ ჩვენი ეროვნული სიმდიდრე ისე, რომ მივცეთ მომავალ თაობებს დიდი ხნით განვითარების შესაძლებლობა.

დედამიწა არ არის აბსტრაქტული ცნება. ეს არის ჩვენი კონსერვაციის ეკონომიკური საფუძველი.

ეს არის პასუხი კითხვაზე, თუ რატომ არ ვართ მზად, გავწიროთ ჩვენი სასიცოცხლო რესურსები. და შემდეგ შემდეგი კითხვა: როგორ ვაპირებთ ამ რესურსების მართვას?

რუსულ კაპიტალიზმს ახლა უჭირს. ახლა გასაქცევი არსად აქვს და აუცილებლად ჩამოვა აფხაზეთშიც.

ეს არ უნდა განიხილებოდეს როგორც საფრთხე, არამედ უნდა იქნას აღქმული, როგორც ახალი შესაძლებლობები.

ამიტომ, აფხაზეთის ამოცანაა რუსული ფინანსური ნაკადები მიმართოს მისთვის საჭირო მიმართულებით.

ასე რომ, აგარაკის გარშემო წარმოქმნილი პრობლემა საკმაოდ ფართოა და ჩვენ ამაზე პასუხი უნდა გვქონდეს. ჩვენს ხალხს ჰყავს ელიტა, რომელსაც შეუძლია პრობლემის სწორად აღქმა და გაჩენილ კითხვებზე პასუხების გაცემა.

რუსეთის მხრიდან მუქარაზე

რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობებში ნებისმიერი კრიზისი შეიძლება მოგვარდეს. გვაქვს მაგალითიც, რომელიც 1997 წელს მოხდა.

რუსეთი მაშინ დაჟინებით მოითხოვდა ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის ზონაში სამშვიდობო ძალების პასუხისმგებლობის ზონის გაფართოებას და მათთვის პოლიციის ფუნქციების მინიჭებას. რომ დავთანხმებოდით, აღმოსავლეთ აფხაზეთის მნიშვნელოვან ნაწილზე იურისდიქციას დავკარგავდით.

ამასთან დაკავშირებით მოსკოვში, რუსეთის უშიშროების საბჭოში დასასწრებად მიწვეული იყო აფხაზეთის მაშინდელი პრეზიდენტი ვლადისლავ არძინბა. შეხვედრას ელცინი არ ესწრებოდა, მაგრამ მის გარდა იქ მთელი ხელისუფლება იყო.

პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა ვალენტინ იუმაშევმა განაცხადა, რომ თუ აფხაზეთი არ დათანხმდებოდა მოსკოვის მოთხოვნებს, რუსეთი მისი ტერიტორიიდან სამშვიდობოებს გაიყვანდა.

არძინბამ სიღრმისეულად უპასუხა: „ჩვენ რუსეთთან ურთიერთობების გაძლიერების მომხრე ვართ, მაგრამ თუ საკითხს ასე დასვამთ, მაშინ გაიყვანეთ სამშვიდობოები“

ამის შემდეგ იუმაშევმა მადლობა გადაუხადა არძინბას პრორუსული პოზიციისთვის და სამშვიდობოების საკითხი ამ პერსპექტივაში აღარ დამდგარა.

სისულელეა წარსულის ექსტრაპოლაცია აწმყოში, მაგრამ რუსეთსა და აფხაზეთს შორის ურთიერთობა ბევრად უფრო ღრმაა, ვიდრე ბიჭვინთის სახელმწიფო აგარაკი, რუსებისთვის უძრავი ქონების მიყიდვა და სხვა მსგავსი საკითხები.

ჩვენს ისტორიაში არის საკმარისი ფაქტები, როცა ცდილობდნენ რაღაც საკითხებში ვეიძულებინეთ, მაგრამ გრძელვადიან პერსპექტივაში ურთიერთობების ასეთი სისტემა არ მუშაობს.

როგორ მივაღწიოთ ჰარმონიას მოსკოვთან ურთიერთობაში

ახლა აფხაზეთი და რუსეთი დგანან დილემის წინაშე: როგორ დაამყარონ ჰარმონიული ურთიერთობები გრძელვადიან პერსპექტივაში. და ეს სავსებით შესაძლებელია, თუ თითოეული მხარე მოქმედებს საკუთარი ინტერესებისა და მეორე მხარის ინტერესების გააზრების ფარგლებში.

მოდი, დისპროპორცია გვქონდეს ზომაში, მაგრამ რუსეთს საკმაოდ კარგად შეუძლია გაიგოს ისეთი პატარა სახელმწიფოების შეშფოთება, როგორიც არის აფხაზეთი.

როცა არგუმენტების ენით ელაპარაკები, არ მახსოვს არც ერთი შემთხვევა, რუს პარტნიორებს ეს არ გაეგოთ. აფხაზეთის ხელმძღვანელობის ამოცანაა ამ სახელმწიფოს ინტერესებისა და ღირსების დაცვა – თქვენ არჩეული ხართ ამისთვის!

გამოსავალი “აგარაკის” კრიზისიდან

მე ვთავაზობ ჩვენს ხელისუფლებას, რომ აღიარონ შეცდომა სახელმწიფო აგარაკის ხელშეკრულების საკითხში. აღიარეთ, რომ აფხაზმა მომლაპარაკებლებმა მიიყვანეს საქმე ასეთ მახინჯ ვითარებამდე.

შემდეგ კი სიტუაციის გამოსწორებას უნდა ეცადონ: გააუქმონ ხელშეკრულება და გამოვლენილი გარემოებების გათვალისწინებით დაიწყონ მუშაობა.

საკავშირო სახელმწიფოს იდეაზე

მე ასეთ განცხადებებს წმინდა პროპაგანდად მივიჩნევ.

რაც შეეხება თავად საკავშირო სახელმწიფოს იდეას: თავიდან აფხაზეთზე საუბრობდნენ რუსეთისა და ბელარუსის კავშირის კონტექსტში, შემდეგ კი დაიწყეს საუბარი სუვერენული სახელმწიფოების ერთგვარ გაერთიანებაზე.

რაც შეეხება პირველ ვარიანტს, ეს არის ზუსტად ორი სახელმწიფოს, რუსეთისა და ბელარუსის რესპუბლიკების გაერთიანება. იურიდიული ბაზა იქ თითქმის 30 წელია, რაც ამ ორი ქვეყნის ინტერესების გათვალისწინებით ყალიბდება.

ჩვენ გვაქვს რუსეთთან ურთიერთობის საკუთარი გამოცდილება. 2008 წლიდან ჩვენ ვაყალიბებთ ჩვენს სამოკავშირეო ურთიერთობების ბაზას.

ყველას თავისი გზა აქვს და ის ორმხრივი ინტერესების გათვალისწინებით ყალიბდება. ამიტომ, მეთოდოლოგიურად ვერც კი ვხედავ, როგორ შეიძლება აფხაზეთი გაწევრიანდეს რუსეთისა და ბელორუსის კავშირში.

ამ ორი მოდელის შედარებისას:

ბელარუსს თავისი ზომისა და საერთაშორისო სამართლებრივი სტატუსის გამო, გაცილებით მეტი უფლებამოსილება გააჩნია, ვიდრე აფხაზეთს. ბელარუსს, მაგალითად, აქვს საკუთარი ვალუტა.

ჩვენ არ გვაქვს საკუთარი ვალუტა, ჩვენ რუბლის ზონაში ვართ.

თითოეული ქვეყანა აყალიბებს თავის გზას, მისი რეალური მდგომარეობიდან გამომდინარე. და არ მესმის, ჩვენ რატომ უნდა ვისაუბროთ ასეთ არარეალურ იდეებზე?

რაც შეეხება სუვერენულ სახელმწიფოთა კავშირს, ეს ჰიპოთეტურად მეჩვენება. მოსკოვს არაფერი უთქვამს მსგავსი პროექტის შესახებ. გასაგებია, რომ გარკვეული ასაკის ადამიანებს აქვთ ნოსტალგია საბჭოთა კავშირის მიმართ, მაგრამ ეს გავლილი ეტაპია.

აფხაზეთ-რუსეთის ურთიერთობების კრიზისი და აფხაზური ინტერესი

ნებისმიერი ინტეგრაციის პროცესი ეკონომიკას უნდა ეფუძნებოდეს. შემთხვევითი არ არის, რომ რუსეთთან 2014 წლის შეთანხმებაში ნათქვამია, რომ რუსეთი ხელს შეუწყობს აფხაზეთის მონაწილეობას საერთაშორისო ორგანიზაციებში, ასევე ევრაზიული ინტეგრაციის პროცესებში.

რა თქმა უნდა, გვესმის, რომ ამ პროცესებში აფხაზეთი ვერ იქნება ფლაგმანი. ჩვენი ამოცანა – და ამას ბოლოდროინდელი პრობლემებიც აჩვენებს – არის რუსეთთან ნორმალური, ძლიერი ორმხრივი სამოკავშირეო ურთიერთობების დამყარება.

თუ ამ მოდელისკენ ვისწრაფვით, მეტი შესაძლებლობა გვექნება, დავიცვათ ჩვენი ინტერესები და არ დავიკარგოთ დიდი სახელმწიფოების პრობლემებში. როგორც საბჭოთა კავშირის დროს იყო, როცა აფხაზეთის სტატუსი მუდმივად ვიწროვდებოდა.