ტოივო კლაარი სამხრეთ კავკასიის პრობლემებზე

სამხრეთ კავკასიასა და საქართველოში კრიზისების საკითხებში ევროკავშირის სპეციალურმა წარმომადგენელმა ტოივო კლაარმა JAMnews-თან ინტერვიუში თავისი დასკვნები გაგვიზიარა, რომელიც რეგიონში მის ათწლიან გამოცდილებას ასახავს. სრულად ინტერვიუს ნახვა ჯემნიუსზეა შესაძლებელი, აქ კი ინტერვიუს ის ნაწილია მოცემული, რომელიც ქართულ-აფხაზურ კონფლიქტს შეეხება.

2024 წლის 1 სექტემბერს ტოივო კლაარი უზბეკეთში ევროკავშირის ელჩი გახდება.

საქართველო, ჟენევის მოლაპარაკებები და აფხაზეთის/სამხრეთ ოსეთის იზოლაცია

მივუბრუნდეთ საქართველოს: ჟენევის საერთაშორისო დისკუსიების (GID) 61-ე რაუნდი 2024 წლის ივნისის ბოლოს გაიმართა, მომდევნო კი მიმდინარე წლის ბოლოს არის დაგეგმილი. როგორ შეაფასებდით ამ ფორმატის ფარგლებში შესრულებულ სამუშაოს? თქვენ, ხართ იმ რამდენიმე საერთაშორისო წარმომადგენელს შორის, რომელსაც ასევე შეუძლია ეწვიოს აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთს. შეგიძლიათ გაგვიზიაროთ ზოგიერთი თქვენი შთაბეჭდილება იქ არსებული სიტუაციის შესახებ?

ჟენევის საერთაშორისო დისკუსიები სასარგებლოა, როგორც კონფლიქტების მართვის ინსტრუმენტი. მართლაც, ადგილზე უსაფრთხოების ვითარება შედარებით სტაბილური და მართვადია მას შემდეგ, რაც ჩატარდა პირველი შეხვედრა 2008 წლის ოქტომბერში.

მაგრამ საზოგადოებრივი აღქმის საწინააღმდეგოდ, ისინი არასოდეს იყვნენ განზრახული კონფლიქტის რეალურად გადაწყვეტისკენ და ამიტომ, ბუნებრივია, ჩვენ ვხედავთ საკმაოდ დიდ იმედგაცრუებას ყველა მხრიდან, რადგან მათ ვერ შეძლეს კონფლიქტის დასრულება.

აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი შესანიშნავი ადგილებია. ორივე ადგილი დამხვდა როგორც რაღაც განადგურებულის იზოლირებული ნაწილები. იგრძნობა, რომ ამ რეგიონების არანორმალური იზოლაციაა დანარჩენი სამხრეთ კავკასიისგან. ეს არის როგორც სხვებისგან იზოლაციის, ასევე თვითიზოლაციის შედეგი.

სალომე ზურაბიშვილმა აფხაზეთში მზარდ რუსულ გავლენებზე ისაუბრა

კონფლიქტის ჭრილობები ყველგან არის ამ ორ რეგიონში. და ეს თბილისის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ბევრ ადგილსაც ეხება.

ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში ადამიანები ახერხებენ როგორმე ააწყონ თავიანთი ცხოვრება, პოლიტიკური ჩიხების გამო ვერ ახერხებენ თავიანთი პოტენციალის რეალიზებას და ბევრი ადამიანური კაპიტალი და კრეატიულობა იკარგება.

ცხინვალში, სოხუმში და სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის სხვა ადგილებში მცხოვრებლებს ბევრად მეტის მიღწევა შეეძლოთ, რომ აღარაფერი ვთქვათ ახალგორში ან გალში მცხოვრებ ეთნიკურ ქართველებზე, რომლებიც მუდმივ იზოლაციაში არიან.

უკრაინაში რუსეთის ომის და საქართველოს „მეორე ფრონტის“ ნარატივის გავლენის შესახებ

როგორ იმოქმედა თქვენს საქმიანობაზე რუსეთის ომმა უკრაინაში? „მეორე ფრონტის“ ნარატივის გავლენა თქვენზეც ხომ არ იყო?

რუსეთის ომმა უკრაინის წინააღმდეგ ჩემი მონაწილეობა ბევრად გაართულა.

საერთაშორისო წვდომა აფხაზეთში სულ უფრო შეზღუდული იყო, მათ შორის ჩემთვისაც. მიუხედავად იმისა, რომ ჟენევის საერთაშორისო მოლაპარაკებების ყველა მონაწილე რჩება ამ ფორმატის ერთგული, ისინი დღეს უფრო ნაკლებად არიან მიდრეკილნი ჩაერთონ მნიშვნელოვანი დისკუსიებში, ვიდრე ადრე.

უფრო მეტიც, მე ვგრძნობ, რომ განსაკუთრებით შეშფოთებულნი არიან ის ადამიანები, რომლებმაც თავი მიუძღვნეს მშვიდობის შენარჩუნებას და მონაწილეობა მიიღეს დიალოგის პროექტებში წლების განმავლობაში. მე ასევე შეშფოთებული ვარ, რომ შეიძლება ჩამოეშვას ახალი რკინის ფარდა – აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი შეუქცევადად რუსეთის მხარეს აღმოჩნდებიან უახლოეს მომავალში.

„მეორე ფრონტის“ აბსურდულმა ისტორიამ, რომელიც საბოლოოდ მხოლოდ საქართველოში შიდა ოპონენტების დისკრედიტაციის მიზნით შეიქმნა, დაბნეულობა შემატა ისედაც ძალიან რთულ ვითარებას.

ბინებთან ერთად აფხაზური პასპორტებიც რუსებისთვის – რამდენად რეალურია ასეთი სცენარი?

საუბარი „მეორე ფრონტზე“ და იდუმალი „გლობალური ომის პარტიაზე“ ძირს უთხრის ნდობას, როდესაც ნდობა ისედაც დეფიციტურია.

ასე რომ, დიახ, არის უარყოფითი ზეგავლენა და ქართველმა პოლიტიკოსებმა, რომლებიც ამძაფრებენ ასეთი საუბრებით ისედაც დაძაბულ ვითარებას, ვფიქრობ, ამაზე პასუხისმგებლობაც უნდა აიღონ.

ასეთი საუბარი მხოლოდ ცხინვალსა და სოხუმში მცხოვრებთა არგუმენტებს აძლიერებს, რომელთაც სურთ ხაზი გაუსვან საქართველოს აგრესიულ ზრახვებს და, შესაბამისად, ძირს უთხრის გზავნილს, რომელიც გადმოცემულია ისეთი ინიციატივებით, როგორიცაა ნაბიჯი უკეთესი მომავლისკენ და სხვა.

ევროკავშირში საქართველოს პერსპექტივისა და ქართულ-აფხაზური და ქართულ-ოსური დიალოგის აუცილებლობის შესახებ

რას ურჩევდით საქართველოს ხელისუფლებას, ასევე თქვენს თანამოსაუბრეებს სოხუმსა და ცხინვალში?

ჩემი პირადი თვალსაზრისით, ჩემი მთავარი რჩევა საქართველოს ხელისუფლებისთვის არის ის, რომ დაუბრუნდნენ კანონის უზენაესობაზე დაფუძნებული მომწიფებული დემოკრატიის აშენების მიზანს, სადაც დაცულია ადამიანის და უმცირესობების უფლებები.

საქართველო უნდა გამოიყურებოდეს მიმზიდველად აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ხალხისთვის და სტაბილურობა, დემოკრატია და წესრიგი, რომელიც დაფუძნებულია უფლებებსა და წესებზე, ამის დიდი ნაწილია.

საქართველოს აქვს შესაძლებლობების ისტორიული ფანჯარა და ევროკავშირში ინტეგრაციის პროცესს შეიძლება ჰქონდეს მუდმივი ტრანსფორმაციული ძალა. საქართველოს მოსახლეობას ამ მხრივ სერიოზული არჩევანის გაკეთება მოუწევს მომავალ არჩევნებზე.

ჩემი მეორე რჩევაა, განავითაროთ მეტი კონტაქტები გამყოფი ხაზის ორივე მხარეს და ჩავერთოთ უფრო მეტ არაფორმალურ დიალოგში შესაძლო პრაქტიკული ნაბიჯების შესახებ, მათ შორის რეალურ ხელისუფლებასთან.

აფხაზი ექსპერტები განიხილავენ ქართულ ნარატივს აფხაზეთის შესახებ

ეს დიალოგი ხდება ჟენევის მინდვრებზე, სხვადასხვა მონაწილეებს შორის, მაგრამ ის ძალიან შეზღუდულია.

მე მჯერა, რომ უფრო მაღალ დონეზე საქართველოს მთავრობას შეუძლია ცალმხრივი წინადადებების გაკეთება.

ხალხის საკეთილდღეოდ პრაქტიკულ საკითხებზე „კომპრომისებში“ ჩართვა პოზიტიურ დინამიკას შექმნის. ეს მოითხოვს, რომ მონაწილეები იყვნენ უფრო პრაგმატულები, როდესაც საქმე ეხება მათ კონფლიქტურ ნარატივებს, და უფრო რეალისტები იმის შესახებ, თუ რისი მიღწევაა შესაძლებელი აქ და ახლა.

ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ საქართველოს ჰქონდა კონფლიქტები 1990-იანი წლების დასაწყისში, რამაც ღრმა ჭრილობები დატოვა. გადაუდებელი აუცილებლობაა მათი მოგვარება 2008 წლის აგვისტოს ომის შედეგების განხილვის პარალელურად.

აპარტამენტების კანონი გაუქმებულია. ხელისუფლების ტაქტიკური უკან დახევა?

სამხრეთ კავკასიის მოსახლეობას შორის რეალური შერიგების არარსებობაზე

ერთ-ერთი ყველაზე დიდი პრობლემა, რომელიც მე შემხვედრია სამხრეთ კავკასიაში მუშაობის წლებში, ყოველთვის იყო მოსახლეობის რეალური შერიგების თითქმის სრული არარსებობა.

საზოგადოების დონეზე მიმდინარეობს ნდობის აღდგენის ყველანაირი აქტივობა, რომელთაგან ბევრი ფინანსდება ევროკავშირის მიერ. მაგრამ ყველა მხარის კონფლიქტის უაღრესად შერჩევითი და მიკერძოებული ნარატივები ხელს უშლის რეალურ პროგრესს შერიგებისკენ.

ყველა მხარე თავს ექსკლუზიურად მსხვერპლად თვლის, რომელიც ელოდება deus ex machina-ს [ლათ. – ღმერთის მანქანა, სასწაული], რომელიც მოაგვარებს კონფლიქტს მათი პირობებით. მათ ნამდვილად არ სურთ ისაუბრონ საკუთარ შეცდომებზე და პასუხისმგებლობაზე კონფლიქტების წარმოქმნაზე, ესკალაციასა და გაგრძელებაზე.

ამ მიდგომით, არსებობს რეალური რისკი იმისა, რომ მომავალში გაჩენილი შესაძლებლობების ფანჯრები შეიძლება ხელიდან გავუშვათ, რადგან პოლიტიკოსებს და საზოგადოებას ყველა მხრიდან აქვთ წინასწარ ჩამოყალიბებული შეხედულებები რეალობის შესახებ და, შესაბამისად, არარეალური მოლოდინები ერთმანეთისგან.

ტოივო კლაარი სამხრეთ კავკასიის პრობლემებზე